وسیع‌کننده کام (پهن تر کردن فک قبل و یا بعد از شروع ارتودنسی)

پس از دیدار با متخصص ارتودنسی برای بررسی، ممکن است نیاز باشد تا پیش از شروع درمان با استفاده از ارتودنسی از یک انبساط دهنده کامی استفاده نمایید. علاوه بر نصب و نظارت بر وسیع‌کننده‌های کامی، پزشک روشهای درمانی ارتودنسی متفاوتی را توصیه خواهد نمود.

وسیع‌کننده کامی، یک ابزار ارتودنسی استفاده شده برای بزرگ تر کردن کام (سقف دهان) است. به منظور درمان کراس بایت، شلوغی دندان‌ها و دیگر مشکلات دندانی ناشی از کام بسیار باریک به کار گرفته می‌شود. این دستگاه فشار ملایمی بر دندانهای آسیاب بالایی تا رسیدن به انبساط مطلوب وارد می‌نماید.

انواع متداول وسیع‌کننده‌های کامی 

امروزه انواع مختلفی از دستگاهها در دسترس است. برخی از محبوب ترین موارد طراحی شده عبارتند از وسیع‌کننده‌های کامی سریع، وسیع‌کننده‌های کامی آهسته، وسیع‌کننده‌های دارای تکیه گاه و وسیع‌کننده‌های کامی به همراه جراحی.

عملکرد وسیع‌کننده‌های کامی به چه شکل است؟

استخوان آرواره که متشکل از فک بالایی و کام است، شامل دو استخوان است که معمولا تا زمانی که بیمار در دوره نوجوانی است، کاملا جوش نمی خورد. استخوان‌ها در مکانی به نام شکاف میانی که در میانه کام قرار دارد به هم جوش می‌خورند. افزایش فاصله میان دو استخوان، کام را بزرگتر نموده و فاصله بیشتری برای دندان‌های دوره بزرگسالی فراهم خواهد نمود. همچنین این عمل باعث خواهد شد که بدن، استخوان جدیدی در شکاف وسطی کام ایجاد نموده و این مقادیر منجر به افزایش اندازه کام می‌شود.

وسیع‌کننده کامی، فلزی بوده و به صورت خاص برای هر بیمار ساخته می‌شود. از دو نیمه با یک پیچ در میانه به هم متصل می‌شوند. وسیع‌کننده دارای قلاب هایی است که در طرفین دهان بیمار و روی دندان‌های او قرار می‌گیرند. همچنین کلید مخصوصی همراه وسیع‌کننده وجود دارد که به درون پیچ میانی می‌رود. بیمار یا والدین او، هر روز مقدار اندکی این پیچ را خواهند چرخاند که به تدریج، عرض کام افزایش یابد.

بیمار مادامی که کام وی به اندازه مطلوب رسیده و در آن اندازه ثابت شود، باید از وسیع‌کننده استفاده نماید. اکثر بیماران از وسیع‌کننده برای 3 تا 6 ماه استفاده می‌نمایند. وسیع‌کننده‌های کامی معمولا در کودکان بین 5 تا 16 سال استفاده می‌شوند. معمولا آنها تنها بر افرادی که استخوان آرواره‌شان شکل کامل خود را پیدا نکرده، موثر است.

چه زمانی به وسیع‌کننده کامی نیاز است؟ 

در جلسه بررسی، متخصص ارتودنسی همپوشانی دندان‌های خلفی را نیز ارزیابی خواهد نمود. دندان‌های بالایی باید دندان‌های پایینی را تقریبا به اندازه نصف عرض دندان‌های بالایی بپوشاند. اگر دندان‌های بالایی در قسمت عقبی دهان، درون دندان‌های پایین قرار بگیرند، کراس بایت خلفی نامیده می‌شود.

پزشکان، به محض اطلاع از کراس بایت خلفی، آن را اصلاح خواهند نمود تا به فضای بیشتری برای دیگر دندان هایی که در نیامدند، دست پیدا کنند. همچنین اگر کراس بایت خلفی تنها در یک سمت باشد، می‌تواند منجر به رشد نامتقارن فک پایینی به آن سمت شود. بنابراین اصلاح کراس بایت خلفی به پیشگیری از رشد نامتقارن فک پایینی کمک می‌کند. از آنجایی که پزشکان در این روش، خط جوش کامی را از هم فاصله می‌دهند، بهتر است در سنین کمتر که هنوز این خطوط به طور کامل جوش نخورده اند، انجام شود.

در بزرگسالان، توسعه استخوان آرواره می‌با استفاده از RPE و اجرای عمل جراحی توسط جراح دهان و دندان ممکن است.

چگونه وسیع‌کننده را می‌چرخانید یا آن را فعال می‌کنید؟ 

فعالسازی وسیع‌کننده کامی توسط والدین، مراقب یا شخص دیگری انجام می‌شود. نمی توانید خودتان آن را بچرخانید.

·         به بیمار سیم کوچکی داده می‌شود که وارد سوراخ ریزی در پیچ وسیع‌کننده خواهد نمود. پزشکان به این سیم، کلید اطلاق می‌کنند. بیمار باید روی تخت یا مبل – جایی که نور خوبی داشته باشد – دراز بکشد. سپس بیمار سر خود را باید به سمت عقب کج کند تا بتوان به وضوح RPE را دید. حتما یک رشته نخ به کلید وصل کنید تا درون گلوی بیمار نرود.

·         کلید را با دو انگشت بگیرید. سیم (کلید) را درون سوراخ جلویی وسیع‌کننده سریع کامی وارد نموده و آن را به سمت عقب دهان تا جاییکه متوقف شود بچرخانید.

·         کلید را بسمت عقبدهان بکشید. اکنون باید بتوانید سوراخ جدیدی را در دور بعدی چرخاندن آن، در جلو ببینید. اگر به طور کامل پیچ را به عقب نچرخانید، ممکن است سوراخ جدید در جلو تقریبا بسته باشد و سیم در موقع مورد نیاز به درون آن نرود. اگر چنین موردی رخ دهد باید سوراخ را در عقب دهان بیابید و آن را کاملا بچرخانید.

·         پزشکان بک چرخاندن از جلو به عقب را یک دور می‌دانند. معمولا بیمار، وسیع‌کننده را دو بار در روز و برای روزهای زیادی خواهد چرخاند. سپس باید این روند را متوقف نموده تا ارتودنتیست ببیند که آیا عرض کام به اندازه کافی تعریض شده یا به تعداد دورهای بیشتری نیاز است.

برای چه مدت زمانی باید از وسیع‌کننده سریع کامی استفاده نمود؟

پس از آنکه متخصص ارتودنسی تشخیص داد که به اندازه کافی وسیع‌کننده را چرخانده اید و کراس بایت از میان می‌رود و به شما می‌گوید، وسیع‌کننده را در سر جای خود برای سه ماه دیگر باقی خواهند گذاشت. این به آن دلیل است که فاصله کامی به وجود آمده با شکل گیری استخوان جدید بسته شده و پایدار خواهد شد. اگر وسیع‌کننده کامی زود برداشته شود، برخی از فواصلی که ایجاد شده ممکن است از بین برود.

هر بیمار، واکنش متفاوتی به درمان دارد

پس از آغاز استفاده از وسیع‌کننده کامی، دهان بیمار مقدار بیشتری بزاق ایجاد خواهد نمود. در ابتدا ممکن است اذیت‌کننده باشد ولی پس از چند روز این مساله برطرف خواهد شد. همچنین تکلم برای بیمار مقداری سخت خواهد شد. فلز استفاده شده در وسیع‌کننده ممکن است بافتهای دهانی بیمار، علی الخصوص زبان را آزار دهد. این دستگاه فشار قابل توجهی بر داخل دهان وارد خواهد آورد و برخی بیماران با سردرد و درد فک روبرو خواهند شد. مشکل است بدانیم که هر بیمار چه واکنشی با استفده از وسیع‌کننده نشان خواهد داد، ولی در اینجا چهار فاکتور اصلی این درمان آورده شده است:

·         درجه انبساط – انبساط آهسته کمتر دردناک است

·         نیروی اعمالی – بسته به اندازه وسیع‌کننده کامی است.

·         مدت زمان درمان – اکثر روشها تقریبا دو ماه به طول خواهند انجامید .

·         سن بیمار – بافتهای نرم کودکان، درمان را آسان تر می‌کند.

وسیع‌کننده کامی، ابزاری ضروری به منظور افزایش اندازه دهان کوچک برای فراهم نمودن فضای لازم برای دندانهای دائمی بزرگتر بوده و این ابزار می‌تواند به ترمیم ناهنجاری‌های مادرزادی مانند شکاف لب یا سقف دهان کمک نماید. اگر بیماری دارای جراحت صورتی یا نقص ذاتی باشد، متخصص ارتودنسی باید رابطه نزدیکی با دیگر متخصصین برای رفع مشکل دهانی، فکی و دهانی برقرار نماید. اکثر بیماران باید دستکاههای ارتودنسی را پس از تکمیل کار وسیع‌کننده‌های کامی مورد استفاده قرار دهند و بیمار برای مشکل فواصل اندک میان دندان‌ها می‌تواند از تنظیم‌کننده‌های شفاف (Invisalign  ) استفاده نمایند.

چه مشکلاتی ممکن است با وسیع‌کننده کامی داشته باشید؟

مشکلی که شاید با آن برخورد کنید، آنست که ممکن است یک طرف وسیع‌کننده شل شود. اگر دندان‌های آسیاب به سمت مقابل بروند، وسیع‌کننده‌ها در طول فرایند بیرون خواهند آمد. اگر بیمار از بازی کردن با وسیع‌کننده خوشش بیاید، شل خواهد شد.

ممکن است بیمار پس از چرخاندن وسیع‌کننده دچار خونریزی بینی شود. این مورد بسیار نادر است ولی باید راجع به آن بدانید. از آنجاییکه می‌خواهیم شکاف کامی – که بیس بینی است – را فاصله دهیم، بیمار ممکن است با خون دماغ مواجه شود. پس از کنترل خون دماغ با ارتودنتیست خود برای دستورالعمل‌های بیشتر تماس بگیرید. معمولا پس از یک دوره زمانی، بیمار می‌تواند دوباره شروع به چرخاندن وسیع‌کننده کند.

موارد احتیاط راجع به وسیع‌کننده چیست؟ 

وسیع‌کننده‌های کامی معمولا در درمانهای ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولا استفاده از آنها ساده بوده و منافع فراوانی در جفت شدگی مناسب دندانها به همراه دارد. در زیر برخی اطلاعات و دستورالعملهایی که باید در استفاده از آنها به کار بندید، آورده شده است.

• این دستگاه در درون دهان شما کارگذاری خواهد شد. لطفا از خوردن یخ و غذای سخت و ترد که می‌تواند این ابزار را شل نموده یا بشکند خودداری نمایید. مصرف نوشابه را کنار بگذارید، چرا که گاز آن می‌تواند مواد سخت‌کننده را از بین ببرد. از خوردن غذاهای چسبنده که ممکن است درون این ابزار گیر کند خودداری کنید.
• با توجه به دستور العمل پزشک، باید هر روز صبح مقداری دستگاه را بچرخانید.
• ممکن است غذا در زیر آن گیر کند. تمیز کردن و بهداشت دهان بعد از هر وعده بسیار مهم است.
• بیمار زمانی که دندان خود را مسواک میزند، باید وسیع‌کننده را نیز مسواک (مسواک ارتودنسی) کند. با استفاده از مسواک، میانه و طرفین وسیع‌کننده کامی را تمیز کنید. اگر قطعه ای از غذا درون آن گیر کرد، سعی کنید با استفاده از آب یا مسواک از شر آن خلاص شوید.
• قرص ادویل یا موترین برای نیازهای روزهای اولیه توصیه می‌شود.
• ایجاد توسعه در کام در 3 تا 4 هفته اولیه تکمیل می‌شود. با اینحال این ابزار تقریبا به مدت 3 تا 4 ماه در دهان باقی می‌ماند. داشتن جلسات مشاوره مداوم و مرتب به منظور بررسی ابزار، بسیار ضروری است.
• اگر هر گونه مشکل یا ناراحتی با ابزار به کار گرفته شده دارید، دیگر آن را نچرخانید و با دفتر ما برای ترتیب دادن یک وقت ملاقات تماس بگیرید.