بیماری های لثه وپریودنتیت (التهاب،ورم ، خونریزی و عفونت لثه): علت و درمان
بیماری لثه عبارت است از بروز التهاب در امتداد خط لثه که می‌تواند پیشرفت کرده و استخوان‌هایی که اطراف ریشه دندان را احاطه کرده و از آن محافظت می‌کنند را نیز درگیر نماید. بیماری لثه یا آبسه لثه شامل سه مرحله اصلی می‌باشد که به ترتیب از خفیف‌ترین تا شدیدترین مرحله آن با عنوان ژنژیویت، پریودنتیت و پریودنتیت پیشرفته شناخته می‌شود. شدت بیماریهای پریودنتال (لثه) از التهاب ساده لثه‌ها تا بیماریهای خطرناکی که منجر به آسیب کلی به بافت‌های نرم و استخوان حمایت کننده از دندان‌ها می‌شود، متغیر می‌باشد. این بیماری در شدیدترین حالت می‌تواند باعث از دست رفتن دندان‌ها شود. اینکه روند پیشرفت بیماری لثه شما متوقف یا کند شود و یا شدت آن بیشتر شود، در عمل بستگی به آن دارد که شما از آن به بعد تا چه حد از دندان‌ها و لثه‌های خود مراقبت خواهید کرد.
انواع بیماریهای لثه
بیماری لثه شامل سه مرحله می‌باشد:
ژنژیویت
ژنژیویت اولین مرحله از بیماریهای لثه کودکان یا بزرگسالان است که شامل التهاب لثه‌ها به علت تجمع پلاک‌های دندانی در محل خط لثه می‌باشد. در این مرحله از بیماری، ممکن است شما علائم ورم و قرمزی لثه‌ها و یا خونریزی دندان در کودکان و بزرگسالان از آن را در هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان مشاهده کنید. علائم بیماری لثه در این مرحله هنوز قابل برگشت می‌باشد، زیرا در این شرایط هنوز به استخوان و بافت‌های همبندی که دندان‌ها را در جای خود نگه داشته‌اند، آسیبی وارد نشده است.
پریودنتیت
در این مرحله، استخوان حمایت کننده از دندان و نیز رشته‌های بافت همبند که دندان‌ها را در جای خود محکم نگه داشته‌اند، به شکل برگشت‌ناپذیری آسیب می‌بینند. در این مرحله در زیر خط لثه حفره‌هایی به نام پاکت تشکیل می‌شود که شرایط را برای نفوذ باکتری‌ها و رشد پلاک در محدوده پایین‌تر از خط لثه فراهم می‌کند. درمان حرفه‌ای بیماریهای پریودنتال و بهبود مراقبت و بهداشت شخصی دهان و دندان معمولاً می‌تواند از پیشرفت علائم بیماری و آسیب‌دیدگی بیشتر بافت لثه و استخوان و بافت‌های همبند محافظ دندان جلوگیری کند.
پریودنتیت پیشرفته
پریودنتیت پیشرفته در عمل شدیدترین مرحله از بیماری لثه است که طی آن، استخوان و رشته‌های بافت همبند که از دندان‌های شما حمایت می‌کنند، تخریب می‌شوند و می‌تواند باعث لقی یا جابه‌جا شدن دندان‌ها شود. این مرحله از بیماری می‌تواند بر نحوه گاز زدن، غذا خوردن و تکلم شما نیز تأثیر منفی داشته باشد. در صورتی که اقدامات درمانی در این مرحله در حفظ دندان‌ها موفق نباشد، احتمالاً لازم است که دندان‌های آسیب‌دیده توسط یک دندانپزشک متخصص کشیده شوند. اگر به خاطر بیماری پریودنتیت پیشرفته مجبور به کشیدن دندان‌های خود باشید، دندانپزشک شما روش‌های مناسب برای ترمیم یا بازسازی دندان‌ها را به شما توصیه خواهد کرد.
چه عواملی باعث بیماری لثه می‌شود؟
پلاک دندانی مهم‌ترین علت وقوع بیماری های لثه به شمار می‌رود. با این حال عوامل دیگری نیز می‌تواند در بروز بیماریهای لثه نقش داشته باشند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- تغییرات هورمونی، از قبیل تغییراتی که در دوران بارداری، بلوغ، یائسگی و عادت ماهانه اتفاق می‌افتد و می‌تواند لثه‌ها را در برابر بیماری حساس‌تر نماید و موجب بروز راحت‌تر ژنژیویت شود.
- بیماری‌ها نیز می‌تواند بر وضعیت سلامتی لثه‌های شما تأثیر داشته باشد. این بیماری‌ها شامل مواردی از قبیل سرطان و ایدز می‌شود که می‌تواند در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد نماید. همچنین انواع مختلف بیماری دیابت می‌تواند توانایی بدن در استفاده از قند خون را تحت تأثیر قرار دهد و در نتیجه، بیماران دیابتی بیشتر در معرض ابتلاء به عفونت‌های مختلف از جمله بیماری لثه ، عفونت لثه و پوسیدگی دندان‌ها هستند.
- داروها نیز می‌تواند بر سلامت دهان و دندان شما تأثیر بگذارند. زیرا بعضی از داروها موجب کاهش مقدار بزاق که در محافظت از دندان‌ها و لثه‌ها نقش دارد، می‌شوند. بعضی از داروها از قبیل داروی ضدتشنج دیلانتین و داروهای ضدآنژین پروکاردیا و آدالات می‌توانند باعث رشد غیر طبیعی بافت لثه شوند.
- عادات و رفتارهای ناسالم از قبیل سیگار کشیدن باعث می‌شود که بافت لثه نتواند به راحتی خود را ترمیم و بازسازی نماید.
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان از جمله مسواک نزدن و نکشیدن نخ دندان به طور منظم باعث می‌شود که لثه‌ها خیلی راحت‌تر به ژنژیویت دچار شوند.
- سابقه فامیلی در ابتلاء به بیماریهای دندان می‌تواند در بروز بیماریهای لثه نیز نقش داشته باشد.
نشانه‌ها و علائم بیماریهای لثه
بیماری لثه ممکن است بدون درد و ناراحتی باشد، بنابراین آگاهی از نشانه‌ها و علائم این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است:
- لثه‌ها در هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به راحتی خونریزی می‌کند.
- متورم، قرمز و حساس شدن لثه‌ها
- تحلیل رفتن یا عقب کشیدن لثه از روی دندان‌ها
- بوی بد مداوم یا بدطعم شدن دهان
- لق شدن دندان‌ها
- تغییر در نحوه روی هم قرار گرفتن دندان‌ها
- تغییر در نحوه جایگیری دندان‌های مصنوعی در دهان
- مشاهده چرک در اطراف دندان‌ها و لثه
- تیر کشیدن یا درد مبهم در هنگام جویدن غذا
- حساسیت بیش از حد دندان‌ها نسبت به سرما و گرما
- علت خونریزی لثه در خواب می تواند مربوط به بیماری لثه باشد
تشخیص
پلاک‌های دندانی در صورتی که از طریق مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به طور مرتب تمیز نشوند، به تدریج سخت‌تر شده و به جرم دندان تبدیل می‌شوند که یک سطح زبر و مساعد برای تجمع پلاک‌های بیشتر را فراهم می‌کند. باکتری‌های موجود در این پلاک‌ها می‌تواند باعث عفونت لثه و دندان‌های شما شود و در نهایت بافت لثه و استخوان حمایت کننده از دندان را دچار آسیب‌های جدی نماید.
درمان بیماریهای لثه
درمان بیماری لثه شامل طیفی از درمان‌های مختلف از روش‌های غیر جراحی برای کنترل رشد باکتری‌ها تا عمل جراحی برای بازسازی بافت‌های حمایتی می‌باشد.
درمان‌های غیر جراحی برای بیماریهای لثه عبارتند از:
- تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها: دندانپزشک یا مراقب بهداشت دهان و دندان شما در جریان معاینات دوره‌ای دندان‌هایتان، پلاک‌ها و جرم‌ها (پلاک‌هایی که بر روی سطح دندان تجمع کرده و سخت می‌شوند و فقط از طریق تمیز کردن حرفه‌ای می‌توان آنها را حذف کرد) را از قسمت‌های بالا و پایین خط لثه در تمامی دندان‌ها تمیز می‌کند. اگر نشانه‌ها و علائم اولیه بیماریهای لثه در شما دیده شود، ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند که تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها را بیش از دو بار در سال انجام دهید. به خاطر داشته باشید که تمیز کردن دندان‌ها راهکاری برای درمان بیماریهای فعال لثه نیست، اما یک ابزار پیشگیرانه بسیار مهم است که می‌تواند در جلوگیری از ایجاد این بیماری‌ها نقش مهمی داشته باشد.
- جرم‌گیری و صاف کردن سطح ریشه: این یک روش غیر جراحی برای تمیز کردن عمیق دندان‌هاست که با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و طی آن، پلاک و جرم موجود در بالا و زیر خط لثه تراشیده و حذف می‌شود (جرم‌گیری) و لکه‌های زبر روی سطح ریشه دندان نیز تسطیح و صیقل‌کاری می‌شوند (صاف کردن ریشه). صاف کردن لکه‌های زبر موجب حذف باکتری‌ها می‌شود و سطح صاف و تمیزی را برای اتصال مجدد لثه به سطح دندان فراهم می‌کند. جرم‌گیری و صاف کردن سطح ریشه در صورتی برای شما انجام می‌شود که دندانپزشک یا متخصص بیماریهای لثه تشخیص دهد که پلاک و جرم‌های واقع در زیر لثه‌های شما نیاز به تمیز کردن دارند.
درمان‌های جراحی برای بیماریهای لثه عبارتند از:
- جراحی فلپ یا کاهش اندازه پاکت لثه‌ای: در این روش، لثه‌ها از روی سطح دندان کنار زده می‌شود و جرم موجود در زیر آنها تمیز می‌شود. در برخی از موارد، سطوح ناهموار در استخوان‌های آسیب‌دیده نیز صاف و صیقکاری می‌شود تا نواحی مساعد برای مخفی شدن باکتری‌های عامل بیماری لثه کمتر شود. پس از آن، لثه‌ها به جای اصلی خود برگردانده می‌شود تا محکم اطراف دندان‌ها را بپوشاند. این روش باعث کاهش اندازه فضای بین لثه و دندان می‌شود و به این ترتیب سطوحی که باکتری‌های بیماری‌زا می‌توانند در آن رشد کنند، کاهش پیدا می‌کند و احتمال ابتلاء به بیماری‌ها و عوارض شدید ناشی از بیماریهای لثه نیز کمتر خواهد شد.
- پیوند استخوان: در این روش از قطعاتی از استخوان خود شما یا استخوان مصنوعی و یا استخوان اهدایی از فرد دیگری برای جایگزینی استخوان‌هایی که در اثر بیماریهای لثه از بین رفته‌اند، استفاده می‌شود. بافت‌های پیوندی در این روش به عنوان بستری برای رشد مجدد استخوان عمل می‌کنند و با رشد استخوان‌ها، پایداری و استحکام دندان نیز بازیابی می‌شود.
- پیوند بافت نرم: این روش به منظور تقویت بافت لثه‌ها و یا پُر کردن سطوحی که لثه‌های آن تحلیل رفته است، انجام می‌شود. با تقبل هزینه پیوند لثه بافت‌های پیوندی غالباً از کام دهان گرفته می‌شود و در محل جدید خود بخیه زده می‌شود تا سطح بافت نرم محافظ دندان بیشتر شود.
- بازسازی هدایت شده بافت: این روش هنگامی انجام می‌شود که استخوان‌های حمایت کننده از دندان‌های شما تخریب شده باشد. در این روش، رشد بافت استخوان و لثه تحریک و افزایش داده می‌شود. این روش همراه با جراحی فلاپ انجام می‌گیرد و طی آن یک تکه کوچک پارچه توری شکل در فاصله بین استخوان و بافت لثه قرار داده می‌شود.
- جراحی استخوان: در این روش شیارها و منافذ کم عمقی که به علت آسیب‌دیدگی ملایم یا شدید استخوان در داخل آن به وجود آمده است، صاف و هموار می‌شود. برای این منظور ابتدا جراحی فلپ انجام می‌گیرد و سپس استخوان اطراف دندان به طرز مناسبی شکل‌دهی می‌شود تا منافذ و شیارهای موجود در آن کاهش پیدا کند. به این ترتیب فضای موجود برای تجمع و رشد باکتری‌های بیماری‌زا نیز کمتر خواهد شد.
پیشگیری از بیماریهای لثه
شما با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به صورت منظم و صحیح، بخش مهمی از مسیر جلوگیری از بیماریهای لثه را طی کرده‌اید. استفاده از خمیر دندان‌ها یا دهان‌شویه آنتی‌باکتریال نیز می‌تواند به از بین بردن باکتری‌ها و کاهش پلاک‌های موجود در دهان شما کمک کند. تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها و حذف پلاک‌ها، کلید پیشگیری از بیماریهای لثه و ارتقاء سلامت دهان و دندان شما می‌باشد.
اقا خیلی وبسایتتون عالیه