رفع اوربایت یا جلوبودن دندان‌ها و فک بالایی با ارتودنسی
اوربایت (overbite) به معنای جلوبود دندان‌های بالا نسبت به فک پایین است که یکی از حالت‌های ممکن نامرتبی دندان‌ها و یا اورجت (overjet) محسوب می‌شود. این مشکل در بین افراد بسیار شایع است و بسیاری از افراد ممکن است این مشکل را داشته باند اما در عین حال خودشان از این موضوع باخبر نباشند چرا که میزان جلو بودن دندان‌های فک بالایی آنها به حدی جدی و شدید نیست که به خاطر آن به دندانپزشک مراجعه کنند.
اوربایت دارای دو نوع اصلی می‌باشد: اسکلتی و دندانی. اوربایت دندانی به نامرتبی دندان‌ها مربوط می‌شوند و با درمان‌هایی نظیر ارتودنسی قابل حل هستند. اوربایت اسکلتی به استخوان‌بندی و نحوه‌ی قرارگیری فک‌ها بر روی هم مربوط شده و در اغلب موارد به خاطر بزرگ بودن یا جلو بودن فک بالایی ایجاد می‌شوند.
علت‌ها
جلو بودن دندان فک بالایی نسبت به فک پایینی (اوربایت) می‌تواند علل مختلفی داشته باشد:
ژنتیک
اولین و مهمترین علت اوربایت، ژن‌هایی است که از طریق پدر، مادر، پدربزرگ یا مادربزرگ شما به شما رسیده است. در این حالت، دو عامل موجب بروز حالت اوربایت می‌شود: 1)فک بالایی شما نسبت به فک پایینی رشد زیادی دارد و در نتیجه از فک پایینی جلوتر می‌رود. 2) فک پایینی رشد کافی ندارد که این حالت بیشتر شایع است.
عادات بد
شما ممکن است عادت به مکیدن انگشت خود داشته باشید و یا زمانی که کودک بوده‌اید، برای مدت طولانی از پستانک استفاده کرده باشید. برطرف کردن مشکلات ناشی از عادات بد معمولا آسان‌تر است چرا که دیگر مجبور نیستیم که نحوه‌ی رشد فک‌ها یا فرم آنها را تغییر دهیم. در این حالت کافی است که نامرتبی دندان‌ها را برطرف کنیم و آنها را به حالت اولیه بازگردانیم.
اختلالات فکی
دندان‌های فرد به این حالت رشد می‌کنند. در این مورد نیز می‌توان مشکل را با صاف کردن نامرتبی دندان‌ها برطرف نمود.
عوارض
هرچند تمامی موارد ابتلا به اوربایت خیلی شدید نیستند اما متاسفانه در برخی موارد، جلو بودن دندان‌های فک بالایی نسبت به پایینی موجب بروز مشکلاتی می‌شود؛ از جمله:
- درد فک
- بالا بودن احتمال شکستگی دندان جلویی فک بالا
- افزایش احتمال خرابی و فرسایش مینای دندان
- افزایش احتمال خرابی و پوسیدگی دندان‌ها
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه
- ایجاد اختلالاتی در تکلم و نحوه تلفظ حروف
- تغییر ساختار صورت، دهان و ظاهر لبخند فرد
- کاهش اعتماد به نفس فرد
- درمان و اصلاح مشکل اوربایت می‌تواند زمان بر و مشکل باشد.
بهترین زمان برای درمان جلو بودن فک بالا
بهترین زمان برای درمان، زمانی است که کودکان هنوز به حد نهایی رشد خود نرسیده‌اند و این زمان معمولا برای دختران بین سنین 10 تا 11 سالگی وبرای پسران، بین سنین 11 تا 13 سالگی است. قبل از رسیدن به سن نهایی رشد، استخوان فک‌ها همچنان در حال رشد هستند و استخوان فک پایین رشد بیشتری دارد.
ممکن است انتظار داشته باشید که درمان کودک شما بلافاصله پس از تشخیص مشکل اوربایت آغاز شود، اما همیشه هم اینطور نیست. دندانپزشکان سعی می‌کنند که ریشه‌ی اصلی مشکل را تشخیص دهند و سپس با توجه به روند رشد دندان‌های شیری و دندان‌های دائمی و همچنین رشد فک و سایر استخوان‌های صورت، بهترین زمان برای درمان را تخمین بزنند. در برخی موارد امکان دارد که دندانپزشک شما تصمیم بگیرد که در حال حاضر هیچ درمانی انجام ندهد و فقط کودک شما را تحت نظر داشته باشد. در این صورت، قبل از این که درمان کودک شما آغاز شود، لازم است به صورت دوره‌ای و منظم به دندانپزشک مراجعه کند. از آنجایی که هیچ زمان ثابت و مشخصی برای شروع درمان وجود ندارد، لازم است که در مورد بهترین زمان درمان برای مورد خاص خودتان، با دندانپزشک صحبت کرده و در این مورد از او سوال کنید.
درمان‌های اصلاحی
انتخاب شیوه‌ی مناسب برای اصلاح اوربایت به این موضوع بستگی دارد که مشکل اوربایت شما از کدام نوع است.
درمان ارتودنسی
برای کسانی که مشکل اوربایت دندانی دارند، بهترین روش درمان، انجام ارتودنسی است. در صورتی که مشکل اوربایت از نوع دندانی و ناشی از اختلالات فکی (نامرتبی و رشد نامناسب دندان‌ها) باشد، انجام درمان‌های ارتودنسی می‌تواند به طور دائمی مشکل اوربایت را برطرف کند. در برخی از این موارد، جلو بودن دندان‌های بالا نسبت به فک پایین تنها ناشی از شلوغی دندان‌ها است. در این موارد که بیمار دندان‌های زیادی دارد ولی فک او جای کافی برای دندان‌ها ندارد، لازم است در ابتدا تعدادی از دندان‌ها کشیده شوند و سپس سیم‌کشی دندان انجام شود.
تا چند سال پیش، استفاده از هدگیر برای درمان مشکلات اوربایت شدید، بیشتر رایج بود، اما بسیاری از بیماران دوست ندارند که از هدگیر استفاده کنند. دلیل بروز اوربایت این است که فک پایین عقب‌رفتگی دارد. بنابراین با استفاده از هدگیر (گارد سر )می‌توانید فک بالا را با فک پایین انطباق دهید. امروزه پزشکان به جای انجام این کار سعی می‌کنند فک پایین را به رشد بیشتر و انطباق با فک بالایی هدایت کنند.
برای این کار، چند روش مختلف وجود دارد:
- استفاده از کش‌های لاستیکی: کش‌های لاستیکی، دندان‌های فک بالا را به پایین یا برعکس متصل می‌کنند. چگونگی قرار دادن کش به نحوه‌ی تغییر حرکت دندان‌ها و فک که مد نظر پزشک است، بستگی دارد. بستن کش لاستیکی باعث می‌شود که فک بالایی به سمت جلو بیاید و فک پایینی به سمت عقب برود. در صورت که بیمار مشکل اوربایت داشت باشد، کش لاستیکی به صورت بعکس بسته می‌شود تا فک پایینی جلو بیاید و فک بالایی عقب برود. از کش‌های لاستیکی در مواردی استفاده می‌شود که مشکل اوربایت خفیف است.در موارد شدید از راه‌های دیگری برای هدایت رشد دندان‌ها و فک وجود دارد.
- استفاده از فنر: در صورتی که مشکل اوربایت بیمار شدید باشد، از فنر مخصوص ارتودنسی که در داخل دهان قرار می‌گیرد، استفاده می‌شود. با وجود این فنر در دهان، شما همچنان می‌توانید دهان خود را باز و بسته کنید و غذا بخورید. این فنر به طور مداوم در طول شبانه روز در حال فشار وارد کردن به دندان‌ها است و باز و بسته کردن دهان موجب وارد کردن فشار بیشتر به دندان‌ها نیز می‌شود. از این فنر‌ها در موارد شدید اوربایت استفاده می‌شود، زمانی که فاصله بین دندان‌های فک بالا و پایین به حدی است که می‌توانید زبان خود را از بین دندان‌ها بیرون بیاورید. فنر در مقایسه با کش لاستیکی فشار بیشتری واد می‌کند و در نتیجه به روند درمان سرعت می‌دهد.
جراحی
در صورتی که مشکل اوربایت شما از نوع استخوانی باشد، برای درمان آن لازم است که عمل جراحی فک انجام شود. متاسفانه در تمامی موارد نیز نمی‌توان با کشیدن دندان‌ها و انجام ارتودنسی مشکل را حل نمود و لازم است که عمل جراحی فک انجام شود. طی عمل جراحی فک ممکن است فک بالایی جا به جا شود و یا فک پایینی به سمت جلو حرکت داده شود. در برخی از موارد ممکن است لازم باشد هر دوی این کارها به طور همزمان انجام شوند.
هزینه‌ی ارتودنسی فک بالا
عوامل زیادی در تعیین هزینه نهایی درمان اوربایت و ارتودنسی فک بالا نقش دارند. عواملی مانند شدت جلو بودن دندان‌ها، میزان تجربه و مهارت متخصص ارتودنسی شما، نوع درمان، مدت زمان درمان و پوشش بیمه‌ی درمانی در هزینه‌ی درمان موثر هستند. خوشبختانه در اغلب موارد، بیمه بخش اعظمی از هزینه‌های درمان را پوشش می‌دهد. عمل جراحی فک همیشه هم نسبت به کشیدن دندان‌ها و ارتودنسی گران‌تر نیست. در صورتی که درمان ارتودنسی را از کودکی آغاز کنید، هزینه‌های درمان شما به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کنند. فک کودکان هنور در حال رشد است و درمان ارتودنسی فک بالا در این حالت ساده‌تر است، در حالی که رشد فک بزرگسالان کامل شده است. اما در هر صورت می‌توان مشکل اوربایت را در هر سنی درمان کرد.