کجی، نامرتبی، بی نظمی، به هم ریختگی و شلوغی دندان‌ها
نامرتبی، به هم ریختگی و بی نظمی دندان ها یکی از مشکلات شایع دندان‌ها است که می‌تواند منجر به وقوع بیماری‌های شدید دهان و دندان شود. وقتی به نا مرتبی دندان ها مبتلا هستید و دندان ها نامرتب یا آسیب‌دیده باشند و یا شکل و اندازه آنها ناهماهنگ و نامتناسب باشد، نمی‌توانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند. مسلماً هیچ یک از این مشکلات برای فک و دهان شما خوب نخواهد بود. اگر فک و دندان شما صاف و ردیف نباشد، ممکن است به درد فک و حتی سردردهای شدید دچار شوید.
انواع نامرتبی دندان
برای کمک به درک بهتر مشکل نامرتبی دندان‌ها و ناهنجاریهای لبخند شما، در اینجا انواع مختلف این مشکلات که شیوع بیشتری دارد، توضیح داده می‌شود:
اپن بایت
اپن بایت به حالتی گفته می‌شود که بین دندان‌های جلویی بالا و پایین فاصله وجود داشته باشد. در این حالت وقتی که شما دهان خود را می‌بندید، دندان‌های قسمت عقب دهان به هم می‌رسند، اما دندان‌های جلویی به هم نمی‌رسند و یک فاصله بین فک بالا و پایین وجود دارد. این مشکل معمولاً به علت عادت به زبان زدن به پشت دندان‌ها یا عادت به مکیدن شست در دوران کودکی ایجاد می‌شود.
اوربایت
اوربایت به حالتی گفته می‌شود که دندان‌های بالایی روی دندان‌های پایین را بپوشانند یا با آن همپوشانی عمودی داشته باشند. این عارضه می‌تواند ارثی باشد و یا به علت ناهنجاریهای فک به وجود بیاید. همچنین اوربایت می‌تواند به علت عادت‌ها و رفتارهای ناسالمی مانند جویدن مداد یا گاز گرفتن ناخن‌ها به وجود بیاید.
اورجت
اورجت به جلوتر بودن دندان‌های بالا از دندان‌های پایین در جهت افقی گفته می‌شود. تفاوت بین اوربایت و اورجت آن است که معمولاً در حالت اورجت، دندان‌های جلویی بیشتر جلو آمده‌اند و روی دندان‌های پایینی را نمی‌پوشانند. این عارضه به خاطر بزرگ بودن اندازه فک بالا یا کوچک بودن فک پایین و یا ترکیبی از هر دو حالت به وجود می‌آید.
کراس بایت
کراس بایت هنگامی اتفاق می‌افتد که وقتی دهان بسته می‌شود، دندان‌های بالا در داخل دندان‌های پایین قرار می‌گیرند. این مشکل می‌تواند هم در مورد دندان‌های جلو و هم دندان‌های عقب دهان پیش بیاید. علت کراس بایت می‌تواند به خاطر عوامل ژنتیکی، عادت به مکیدن شست به مدت طولانی، زبان زدن به پشت دندان‌ها، ردیف نبودن دندان‌ها و یا افتادن چند دندان ایجاد شود.
مشکل فاصله بین دندان‌ها و یا شلوغی دندان‌ها
گاهی اوقات فک در موقعیت سالم و درستی قرار دارد، اما هنگامی که فضای موجود برای رشد دندان‌ها خیلی زیاد یا خیلی کم باشد، به ترتیب باعث فاصله زیاد بین دندان‌ها یا شلوغی و به هم ریختگی دندان‌ها می‌شود.
علل نامرتبی و به هم ریختگی دندان‌ها
برخی از شایع‌ترین علل نامرتبی دندان‌ها عبارت است از:
- شکل نامنظم دندان‌ها
- ردیف نبودن یا بدشکلی فک‌ها
- شکاف لب و کام
- استفاده مداوم از شیشه شیر در کودکان
- عادت به مکیدن انگشت‌ها یا فشار دادن زبان به دندان‌ها در دوران کودکی
- نفس کشیدن از راه دهان در زمان کودکی
- آسیب‌های ناشی از ناهنجاریهای فک
- انجام عمل‌های دندانپزشکی به شیوه نادرست در زمان کودکی
- ژنژیویت یا بیماری‌های لثه
- افتادن زودهنگام دندان‌های شیری
چرا باید دندان‌های نامرتب، صاف شوند؟
اگر دندان‌های شما نامرتب و به هم ریخته باشد و یا مشکلاتی در وضعیت فک و دهان شما وجود داشته باشد، برای مراجعه به متخصص ارتودنسی و اصلاح این مشکلات، هیچ وقت دیر نیست. متخصصین ارتودنسی می‌توانند نه تنها در دستیابی به لبخندی زیباتر به شما کمک کنند، بلکه دندان‌های شما را نیز ردیف و مرتب می‌کنند تا دهان و دندان سالم‌تری داشته باشید. امروزه با وجود روش‌های پیشرفته ارتودنسی حتی بزرگسالان و جوانان نیز می‌توانند برای صاف و مرتب کردن دندان‌های خود به صورت مخفی و نامعلوم اقدام کنند. مسلماً دندان‌های ردیف و مرتب برای سلامتی شما نیز خیلی بهتر خواهد بود، زیرا مزایای مهم زیر را برای شما به همراه خواهد داشت:
لثه‌های سالم
اگر متخصص ارتودنسی تشخیص داده که فاصله بین دندان‌های شما خیلی کم یا بیش از حد زیاد است، حتماً در مورد خطر بروز بیماری‌های لثه نیز به شما هشدار داده است. فاصله زیاد بین دندان‌های شما و یا همپوشانی زیاد بین آنها به این معنی است که دندان‌ها به شکل سالم و درستی در داخل بافت لثه جای نگرفته‌اند. علاوه بر آن، همپوشانی یا روی هم افتادن بعضی از دندان‌ها می‌تواند باعث وارد آمدن فشار زیادی بر روی لثه‌ها و دندان‌های مجاور آنها شود. این مشکل در نهایت باعث ورم و التهاب لثه‌ها و یا ترک خوردن و شکستن دندان‌ها خواهد شد. وقتی که شما دندان‌هایتان را با استفاده از سیم‌کشی و ارتودنسی صاف می‌کنید، این دندان‌ها به شکل صحیح در لثه‌ها قرار می‌گیرند و احتمال ابتلاء به بیماری‌های لثه یا آسیب‌دیدگی دندان‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کند.
سهولت در تمیز کردن دندان‌ها
وقتی که دندان‌ها صاف و مرتب باشند، تمیز کردن آنها هم راحت‌تر خواهد بود و در نتیجه شما دهان و دندان سالم‌تری خواهید داشت. اما وقتی که دندان‌های شما نامرتب و به هم ریخته باشد، تمیز کردن آنها می‌تواند خیلی سخت یا حتی غیرممکن باشد، زیرا در این حالت مسواک یا نخ دندان نمی‌تواند به تمام سطوح یک دندان برسد. از طرفی وقتی که شما نتوانید دندان‌هایتان را به نحو مناسبی تمیز کنید، به مرور زمان پلاک و جرم در نقاطی که دسترسی به آنها وجود ندارد، انباشته می‌شوند. تجمع پلاک می‌تواند خطرات زیادی برای سلامت دهان و دندان شما داشته باشد و باعث ایجاد پوسیدگی و حفره در دندان‌های شما شود. اما وقتی که دندان‌های خود را با استفاده از ارتودنسی صاف و مرتب کردید، به راحتی خواهید توانست مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
کاهش امراض و بیماری‌ها
صاف و مرتب کردن دندان‌ها در عمل فواید بسیار زیادی نیز برای تندرستی و سلامت عمومی شما خواهد داشت. هنگامی که شما به خاطر بی‌نظمی و نامرتبی دندان‌ها دچار بیماری‌های لثه می‌شود، در واقع خطر بروز بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، عفونت ریه‌ها و دیابت نیز در شما بالاتر می‌رود. بی‌نظمی دندان‌ها همچنین می‌تواند باعث ایجاد مشکلات گفتاری و مشکل در جویدن غذا، بیماری‌های فک و ساییدگی شدید سطح خارجی مینای دندان‌ها شود. همچنین مرتب کردن دندان ها در کنترل و درمان دندان قروچه کودکان تاثیر بسزایی دارد.
بی‌نظمی و نامرتبی دندان‌ها چگونه تشخیص داده و درمان می‌شود؟
شما برای تشخیص، درمان و اصلاح ناهنجاریهای فک و بی نظمی دندان خود باید به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. متخصص ارتودنسی از دندان‌های شما عکس می‌گیرد و قالب تهیه می‌کند تا مشکلات آن را به طور دقیق شناسایی کند و بتواند درمان مناسب برای آن را توصیه نماید. در صورتی که مشکل نامرتبی دندان‌ها در حد خفیف باشد، برای درمان آن ممکن است از بریج، روکش، دندان مصنوعی یا ونیرهای دندانی استفاده شود. اما معمولاً در اغلب موارد لازم است که از درمان‌های ارتودنسی یا سیم‌کشی استفاده شود.
بنابراین روش‌های درمان نامرتبی و به هم ریختگی دندان‌ها شامل موارد زیر است:
- سیم‌کشی یا سایر ابزارها: در این روش یکسری سیم‌های فلزی به دور بعضی از دندان‌ها بسته می‌شود و صفحاتی فلزی، سرامیکی یا پلاستیکی نیز بر روی سطح دندان‌ها چسبانده می‌شود. بریس‌های لینگوال یا مخفی نوع دیگری از ابزارهای ارتودنسی هستند که به پشت دندان‌ها متصل می‌شوند و معمولاً برای بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ساختار بریس‌های ارتودنسی، سیم‌ها یا فنرهایی وجود دارد که نیرویی را بر روی دندان‌ها وارد می‌کند. بریس‌های شفاف (الاینرها) هم نوع دیگری از ابزارهای ارتودنسی هستند که سیم در آنها وجود ندارد و برای بعضی از افراد می‌توان از آن استفاده کرد.
- کشیدن یک یا چند دندان: اگر نامرتبی دندان‌ها به خاطر شلوغی بیش از حد آنها باشد، ممکن است لازم باشد که بعضی از دندان‌ها کشیده شوند.
- ترمیم دندان‌های بدشکل و نامنظم: دندان‌هایی که سطح آنها ساییده شده است یا بدشکل، چسبیده به هم یا در هم رفته باشند، باید به شکل مناسبی ترمیم و بازسازی شوند. همچنین روکش‌ها و سایر ابزارهای دندانی که شکل آنها تغییر پیدا کرده است، باید ترمیم و بازسازی شود.
- جراحی: در موارد نادری ممکن است برای بلند کردن یا کوتاه کردن اندازه فک، نیاز به انجام عمل جراحی ارتودنسی باشد. در این روش از سیم‌ها، صفحات و پیچ‌های کوچکی برای ثابت و محکم کردن استخوان فک در موقعیت جدید خود استفاده می‌شود.
درمان ارتودنسی با استفاده از بریس‌های ثابت معمولاً بین 2 تا 3 سال زمان می‌برد. در طول این مدت شما باید هر 4 تا 8 هفته یکبار به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. در پایان وقتی که بریس‌ها از دهان شما برداشته شد، باید از نگهدارنده‌ها برای محکم نگه داشتن دندان‌ها درجایگاه جدید خود استفاده کنید. معمولاً نگهدارنده‌ها نیز به مدت چند سال استفاده می‌شوند تا از بازگشت مجدد دندان‌ها به وضعیت اولیه آنها جلوگیری شود.
