برگشت ارتودنسی : علت و درمان
هرکس که در دوره‌ی جوانی خود در طی یک سال یا بیشتر تلاش کرده است تا دندان‌هایش را از طریق گذاشتن بریس‌های دندان صاف و مرتب کند، احتمالاً بعداً در طول زندگی متوجه شده است که دندان‌هایشان دوباره کج شده‌اند. چه اتفاقی افتاده است؟ چرا حتی باوجود بریس‌ها، براکت‌ها، سیم‌ها، تنظیمات مکرر آنها، سخت بودن همیشگی مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها و ملاحظات و توجه به دهان سیم‌کشی شده با بریس‌های فلزی، دندان‌ها بازگشت دارند؟
بسیاری از بیماران پس از درمان ارتودنسی چیزی به نام بازگشت ارتودنسی را تجربه می‌کنند که عارضه‌ای است که طی آن دندان‌ها پس از درمان به آرامی از حالت صاف و مرتب خود تغییر می‌کنند. اغلب اوقات این اتفاق به چرخش دیگر بریس‌ها یا صاف کننده‌ها برای درست شدن نیاز دارد.
چرا دندان‌ها به حالت قبلی خود بازمی‌گردند؟
بازگشت دندان‌ها بعد از برداشتن بریس‌ها به دلیل یک سری از عوامل اتفاق می‌افتد که عبارت‌اند از:
- ژنتیک، از دست دادن دندان، دندان‌قروچه همیشگی (حرکت دادن فک پایین به سمت جلو و فشار آوردن به دندان‌های ردیف بالا باعث ناصاف شدن دندان‌ها می‌شود) و کشیدن دندان عقل (فشار دادن دندان‌های پایین به سمت هم که روی صاف بودن دندان‌ها تأثیر می‌گذارد).
- یکی دیگر از عوامل زمانی است که بیماران نگه‌دارنده‌هایشان را نمی‌گذارند. نگه‌دارنده‌ها باعث اطمینان از نگه‌داشتن دندان‌ها در محل جدیدشان می‌شوند.
- ازآنجایی‌که بدن انسان دائماً در حال تغییر است، دندان می‌تواند در سراسر زندگی یک فرد جابجا شود. دندان‌هایی که به‌صورت طبیعی کاملاً صاف درمی‌آیند یا توسط یک متخصص ارتودنسی صاف و مرتب می‌شوند، به همین شکل باقی نمی‌مانند.
درمان بازگشت دندان بعد از ارتودنسی
درست پس از برداشتن بریس‌ها دندان‌هایتان درخطر بازگشت هستند. سپس پس از گذشت زمان دندان‌هایتان شروع به تثبیت شدن می‌کنند. دندان‌پزشک بسته به شدت بازگشت دندان یک راه محدود یا جامع را برای درمان دوباره به شما توصیه می‌کند.
گذاشتن دوباره‌ی بریس
بسته به شدت بازگشت دندان، دندان‌پزشک ممکن است درمان ارتودنسی دوباره را به شما توصیه کند، یعنی گذاشتن بریس‌ها یا درمان ارتودنسی دیگر یا فقط شروع کردن برخی از نگهداری‌های فعال‌تر.
دندان‌پزشک برای بیمارانی با این شرایط معمولاً کار را با نگهداری شروع می‌کنند که به چند روش مختلف انجام می‌شود که عبارت‌اند از:
- اتصال سیم به پشت دندان
- یک پلاک شفاف شبیه به آن‌هایی که با Invisalign استفاده می‌شوند.
گذاشتن نگه‌دارنده
دندان‌پزشک در رویارویی با چنین شرایطی با بیمار، کارش را این‌گونه آغاز می‌کند که به بیمار می‌گوید به مدت سه ماه به‌صورت تمام‌وقت نگه‌دارنده بگذار سپس ما بررسی می‌کنیم که چه اتفاقی افتاده است، این تغییر چقدر احساس می‌شود و گذاشتن نگه‌دارنده چقدر مؤثر بوده است.
درنهایت ما می‌خواهیم این کار را برای آن شخص و تعداد دفعات انجام آن که بیشتر به دهانشان می‌خورد را ادامه دهیم. به‌عنوان یک قاعده کلی دندان‌پزشکتان به شما توصیه می‌کند که اگر نگه‌دارنده‌تان در حال سفت شدن است شما باید شروع کنید به اینکه کمی مرتب‌تر آن را بگذارید.
انواع نگه‌دارنده‌ها
اگرچه شما اختیاری در گذاشتن نگه‌دارنده ندارید (اگر می‌خواهید لبخند خود را حفظ کنید) اما می‌توانید شکل نگه‌دارنده خود را انتخاب کنید. نگه‌دارنده‌ها انواع مختلفی دارند. بعضی از آنها در دهانتان ثابت می‌مانند (نگه‌دارنده‌های ثابت یا چسبانده شده) و سایر آنها متحرک هستند.
سه نوع نگه‌دارنده وجود دارند که معمولاً بعد از بریس‌ها استفاده می‌شوند:
نگه‌دارنده‌ی هاولی
نگه‌دارنده‌های هاولی از سیم پلاستیکی و فلزی تشکیل‌شده‌اند. بخش پلاستیکی از یک قوس تشکیل‌شده است که کمی شکل زبان است. دو نکته‌ی خیلی خوب در مورد نگه‌دارنده‌ی هاولی این است که برداشتن آن آسان است و به‌راحتی نمی‌شکند. بااین‌وجود یکی از بزرگ‌ترین معایب نگه‌دارنده‌ی هاولی این است که هر بیماری آن را آن قدر که باید بگذارد، نمی‌گذارد. اگر بیماران برای درمانشان به‌وسیله‌ی گذاشتن نگه‌دارنده ارتودنسی در مواقعی که نگه‌دارنده باید گذاشته شود کم‌کاری کنند، بازگشت ارتودنسی می‌تواند اتفاق بیفتد.
نگه‌دارنده‌ی شفاف (Essix)
نگه‌دارنده شفاف مزایای بسیاری دارد. یکی از بهترین ویژگی‌های آن این است که شما به‌سختی می‌توانید آن را ببینید و قطعاً نسبت به نگه‌دارنده هاولی کمتر مشخص و موردتوجه می‌باشد. نگه‌دارنده شفاف خیلی به Invisalign شباهت دارد و اکثر مردم حتی متوجه نخواهند شد که شما نگه‌دارنده Essix گذاشته‌اید، مگر آنکه کاملاً از نزدیک به دندان‌هایتان نگاه کنند. نگه‌دارنده‌های پلاستیکی هم‌چنین متحرک هستند، بنابراین هر وقت بخواهید می‌توانید آن را دربیاورید. بااین‌حال مانند نگه‌دارنده‌ی هاولی یکی از بزرگ‌ترین معایب نگه‌دارنده‌ی Essix این است که هر بیماری آن را در مواقعی که باید گذاشته شود، نمی‌گذارد.
نگه‌دارنده‌های ثابت یا چسبانده شده
نگه‌دارنده‌های ثابت (یا چسبانده شده) آن نگه‌دارنده‌هایی هستند که نمی‌توانید آنها را بردارید. حالت ثابت نگه‌دارنده‌ی ثابت باعث می‌شود احتمال بازگشت دندان خیلی کمتر شود، خصوصاً برای بیمارانی که احتمال دارد گذاشتن نگه‌دارنده‌شان را فراموش کنند یا ممکن است نخواهند در مواقعی که لازم است نگه‌دارنده متحرک را بگذارند. یکی دیگر از ویژگی‌های فوق‌العاده‌ی آنها این است که نگه‌دارنده‌های ثابت به پشت دندان‌هایتان چسبانده می‌شوند بنابراین هنگام انتخاب یک نگه‌دارنده‌ی چسبانده شده، هیچ مشکلی در زیبایی به وجود نمی‌آید. افراد دیگر به‌راحتی نمی‌توانند نگه‌دارنده‌ی چسبانده شده را ببینند.
آیا پس از اتمام دوره‌ی نگهداری دندان‌های من دیگر تغییر نخواهند کرد؟
استخوان تا وقتی‌که ما زنده هستیم و زندگی می‌کنیم ظرفیت تغییر کردن را دارد؛ به همین خاطر است که یک استخوان شکسته می‌تواند بهبود یابد.
از سن 20 تا 50 سالگی چهره‌ها بالغ شده و دندان‌ها همچنان به جلو فشار می‌آورند و باعث به‌هم‌ریختگی دندان‌های جلو در فک پایین می‌شوند. این اتفاق صرف‌نظر از کشیده شده بودن یا نبودن دندان‌های عقلتان، کشیدن دندان‌ها یا درمان ارتودنسی قبلی برای دندان‌های به‌هم‌ریخته، رخ می‌دهد.
برای جلوگیری از خطر به‌هم‌ریختگی دوباره‌ی دندان‌ها، نگه‌دارنده‌های متحرک می‌توانند در شب برای یک مدت طولانی‌تر گذاشته شوند و نگه‌دارنده‌های ثابت بیشتر از 5 سال بمانند. بیماران جوان اگر بخواهند دندان‌هایشان کاملاً صاف شود معمولاً بقیه عمرشان را با نگه‌دارنده‌هایشان می‌خوابند.
آیا باید همیشه نگه‌دارنده‌ها را بگذارم؟
متخصص ارتودنسی شما بهترین برنامه‌ی نگهداری برای شما را تجویز می‌کند. بعضی از نگه‌دارنده‌ها طی 6 ماه اول به‌صورت تمام‌وقت استفاده می‌شوند؛ پس از آن نگه‌دارنده‌ها به مدت چند سال فقط شب‌ها گذاشته می‌شوند. نگه‌دارنده‌های دیگر حدوداً به مدت یک هفته به‌صورت تمام‌وقت استفاده می‌شوند و پس از آن فقط شب‌ها گذاشته می‌شوند. نگه‌دارنده‌های ثابت معمولاً به مدت 5 سال در جایشان نگه‌داشته می‌شوند.
