تغذیه مناسب در ارتودنسی
در صورتی که به تازگی تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته‌اید یا سیم‌کشی‌های دندان‌های خود را محکم کرده‌اید، ممکن است در چند روز اول برای دندان‌ها سخت و بسیار دردناک باشد. این درد پس از چند روز برطرف می‌شود اما انتخاب آگاهانه‌ی مواد غذایی مصرفی در طی این زمان از اهمیت زیادی برخوردار است. غذاهای سخت یا چسبناک می‌توانند به سیم‌کشی دندان‌ها آسیب برسانند و موجب درد در روزهای پس از نصب یا تنظیم بریس‌ها گردند. در ادامه چگونگی غذا خوردن با وجود سیم‌کشی جدید یا محکم شده‌ی دندان‌ها توضیح داده می‌شود. یادگیری درباره‌ی آنچه که می‌توانید بخورید و چگونگی مصرف آنها میتواند به تطبیق پیدا کردن آسان با سیم‌کشی دندان‌ها کمک کند.
رژیم غذایی مناسب در ارتودنسی
در اینجا فهرستی از بایدها و نبایدهایی درباره تغذیه در حین انجام درمان ارتودنسی با بریس‌های ثابت و متحرک (البته اگر در غذا خوردن با این بریس‌ها مشکل دارید می‌توانید آنها را هنگام غذا خوردن در بیاورید ولی بهتر است که به غذا خوردن با آنها عادت کنید) ارائه شده است:
انتخاب غذاهای نرم
غذاهای نرم و غیر جویدنی بهترین غذاها در حین استفاده از بریس‌ها می‌باشند. این غذاها نه تنها کمتر موجب آسیب‌دیدگی بریس‌ها می‌شوند بلکه احتمال ایجاد درد برای دندان‌های حساس نیز کاهش پیدا می‌کند. برخی غذاها مانند سبزیجات سخت را همچنان می‌توان مصرف کرد اما باید بخارپز شوند بطوری که نرم شده و جویدن آنها آسان گردد. برخی غذاهای سازگار با بریس‌ها که برای دندان‌های حساس مشکلی ایجاد نمی‌کنند عبارتند از:
- پنیرهای نرم
- ماست
- سوپ
- گوشت‌های غیر سخت و پخته شده بصورت نرم و بدون استخوان (مرغ، بوقلمون، کوفته قلقلی، کالباس و غیره)
- غذاهای دریایی نرم بدون استخوان (ماهی، کیک خرچنگ)
- ماکارونی و نودل
- سیب‌زمینی آب‌پز یا پوره سیب‌زمینی
- برنج پخته شده و نرم
- تخم‌مرغ
- لوبیای پخته شده
- نان نرم
- نان تورتیلا
- پنکیک
- محصولات غذایی نرم مانند بیسکوییت و کلوچه
- پودینگ
- پوره سیب
- موز
- بستنی یا میلک‌شیک
- ژله
پرهیز از غذاهای سخت
غذاهای سخت می‌توانند بریس‌ها را بشکنند و موجب درد خفیف تا شدید در روزهای پس از نصب یا تنظیم سیم‌کشی دندان‌ها گردند. از هر چیزی که سخت یا ترد است بویژه پس از جلسه‌ی ارتودنسی پرهیز کنید. برخی از مواد غذایی سخت متداولی که باید از آنها پرهیز کرد عبارتند از:
- هر نوع آجیل
- ذرت بو داده
- یخ
- نان‌های سفت
- نان شیرینی
- پوسته پیتزا
- چیپس (سیب‌زمینی و تورتیلا)
- هویج خام (مگر به قطعات بسیار ریز برش داده شود)
- سیب (مگر به قطعات کوچک تقسیم شده باشد)
- ذرت (مگر به صورت دانه دانه باشد، از خوردن ذرت به صورت بلالی پرهیز کنید)
پرهیز از مواد غذایی چسبناک
غذاهای چسبناک برای بریس‌ها بد می‌باشند و در صورتی که آنها را با دندان‌های سیم‌کشی شده‌ی خود بجوید ممکن است موجب درد شوند. آبنبات و آدامس بدترین موادغذایی چسبناک هستند و در صورت وجود سیم‌کشی دندان باید از آنها پرهیز کرد. برخی غذاهای چسبناک که باید از مصرف آنها اجتناب کرد عبارتند از:
- هر نوع آدامس
- شیرین‌بیان
- تافی
- کارامل
- انواع شکلات چسبنده
- پنیر
نکاتی درباره تغییر عادات غذا خوردن در حین درمان ارتودنسی
غذاها را به قطعات کوچک تقسیم کنید
یکی از بزرگترین خطراتی که میتواند موجب آسیب رساندن به براکت‌های سیم‌کشی دندان شود ناشی از نحوه مصرف غذا و تغذیه در ارتودنسی می‌باشد. جویدن غذاها به شکلی که در گذشته به آن عادت داشته‌اید، ممکن است موجب خارج شدن براکت از دندان‌ها یا شکستن آن شود. یکی از روش‌ها برای جلوگیری از این مشکل، تقسیم کردن غذا به تکه‌های کوچک‌تر است. این امر میتواند به کنترل میزان فعالیتی که دندان‌ها باید در یک زمان مشخص انجام دهد کمک کند.
- از یک چاقو برای جدا کردن دانه‌های ذرت از ساقه استفاده کنید. ذرت به اندازه‌ی کافی نرم است که بتوان آن را به راحتی جوید، اما گاز زدن به ذرت بر روی ساقه‌ی آن میتواند موجب آسیب رساندن به دندان‌ها یا بریس‌ها شود و یا منجر به درد در فک گردد.
- سیب را پیش از خوردن به تکه‌های کوچک تقسیم کنید. مانند ذرت گاز زدن سیب کامل میتواند موجب درد شود یا به بریس‌ها آسیب برساند.
- حتی در صورتی که در حال خوردن غذاهای سازگار با ارتودنسی هستید، همچنان بهتر است آن را به تکه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. این امر میتواند به جلوگیری از درد و محافظت از دندان‌ها در برابر آسیب‌دیدگی کمک کند.
جویدن با دندان‌های عقب
بیشتر افراد درباره‌ی اینکه از کدام دندان برای جویدن غذای خود استفاده کنند، فکر نمی‌کنند. اما اگر به تازگی تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته‌اید یا سیم‌کشی دندان‌ها را تنظیم کرده‌اید، ممکن است دندان‌ها بیش از حد حساس باشند. جویدن با دندان‌های عقبی که ضخیم‌تر هستند و برای خرد کردن غذا مناسب‌تر هستند، میتواند به تسکین درد دندان‌های جلویی کمک کند.
- در هنگام جویدن سعی کنید که از پاره کردن یا جدا کردن غذا با دندان‌های جلویی اجتناب کنید. این هم دلیل دیگری بر این است که کوچک بودن تکه‌های غذا میتواند مفید باشد.
- ممکن است قرار دادن غذا در انتهای دهان مفید باشد (اما دور از حلق بطوری که احساس خفگی نکنید).
- اگر عادت به استفاده از چنگال برای قرار دادن غذا در انتهای دهان ندارید و نگران گاز زدن چنگال هستید، سعی کنید که تکه‌های غذا را با انگشتان خود بردارید و آنها را با ملایمت طوری در دهان قرار دهید که بتوانید با دندان‌های عقبی عمل جویدن را انجام دهید.
به آرامی غذا بخورید
با اینکه ممکن است بسیار گرسنه باشید بویژه اگر به حدی در دندان‌هایتان احساس درد داشته باشید که غذا خوردن در روزهای ابتدایی پس از سیم‌کشی دندان‌ها بسیار دشوار باشد، اما آرام غذا خوردن از اهمیت زیادی برخوردار است. تند غذا خوردن میتواند موجب شود که فراموش کنید چگونه غذا بخورید (تکه‌های کوچک غذا و جویدن با دندان‌های عقب)؛ همچنین ممکن است خطر جویدن هسته یا استخوان افزایش پیدا کند. اگر بسیار سریع بجوید، درد و التهاب نیز ممکن است در دندان‌ها رخ دهد. علت آن این است که استخوان‌ها و رباط‌هایی که نگهدارنده‌ی دندان‌ها هستند در اثر کار با فشار بر روی آنها جهت صاف کردن دندان‌ها، ضعیف شده‌اند. در هنگام غذا خوردن مقدار زیادی آب بنوشید. این امر عمل بلعیدن را در صورتی که برای جویدن با مشکل مواجه هستید، آسان‌تر می‌کند. نوشیدن آب همچنین باقیمانده‌ی مواد غذایی که ممکن است بین بریس‌ها گیر کرده باشند را نیز می‌شوید.
با وجود بریس‌ها باید از مصرف کدام نوع نوشیدنی‌ها خودداری کرد؟
طبق توصیه دندانپرشک، در طول دوره ارتودنسی باید از نوشیدنی‌هایی که حاوی قند و اسید زیاد هستند و ممکن است موجب پوسیدگی دندان شوند کمتر مصرف نمود. درصورت مصرف خوراکی‌های خیلی شیرین بهتر است آنها را در وعده‌های غذایی یا درنهایت یکبار در روز استفاده نمود. در طول وعده غذایی دهان بزاق بیشتری را تولید می‌کند. این شرایط به نوبه خود موجب خنثی شدن اسیدها و پاکسازی دهان از موادغذایی می‌شود. در بین وعده‌های غذایی بهتر است از تنقلات و خوراکی‌های بدون قند تصفیه شده مصرف کرد یا درصورت امکان از مصرف تنقلات خودداری نمود.
- نوشابه‌های گازدار و بدون الکل: سودا به‌ویژه کولا
- نوشیدنی‌های ورزشی: ایزوتونیک و انرژی‌زا
- آب میوه‌ها: خصوصا آب لیمو که حاوی اسید سیتریک است.
- مایعات شیرین: شربت و عسل
چرا باید از این نوشیدنی‌ها خودداری کرد؟
خطر نوشیدنی‌های گازدار فقط تغییر رنگ و ایجاد لکه روی دندان‌ها نیست. این نوشیدنی‌ها حاوی اسید فراوان هستند. کولا حاوی اسید فسفریک است که موجب از بین رفتن مینای دندان ( لایه محافظتی سخت که دندان را پوشانده) می‌شود. بهتر است حتی اگر دندان‌هایتان ارتودنسی نیستند این نوشیدنی را به ندرت مصرف کنید. اسید یکی از مواد اصلی خوراکی‌های شیرین است که برای سلامتی فوق‌العاده مضر است. شکر از طریق خون میتواند به سطح خارجی و داخلی دندان‌ها آسیب برساند. بریس‌ها با اصلاح وضعیت دندان‌ها و مرتب کردن آنها موجب زیبایی دندان‌ها می‌شوند اما باید به خاطر داشت که در چنین شرایطی مصرف شکر ممکن است موجب پوسیدگی دندان‌ها شود.
آیا نوشیدنی‌های ورزشی نیز خطرناک هستند؟
نوشیدنی‌های ورزشی نیز ممکن است حاوی شکر فراوان باشند. نگهدارنده‌های اسیدی از مواد اصلی این نوع نوشیدنی‌ها هستند که می‌توانند به ساختار دندان‌ها آسیب برسانند. از آن‌جایی که ورزشکاران برای افزایش انرژی بدنی خود به‌طور مداوم این نوع نوشیدنی‌ها را مصرف می‌کنند معمولا تصور بر این است که آنها سالم و بدون خطر هستند. ثابت شده که آب میوه‌ها خصوصا آب‌میوه‌های 100% که به‌طور طبیعی اسیدی بوده و سرشار از قند ساکروز هستند انتخاب اشتباهی می‌باشند چراکه ساکروز یکی از مضرترین قندهایی است که موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. بنابراین تا جایی که امکان دارد باید در طول ارتودنسی آب میوه را از لیست رژیم‌غذایی حذف کرد. اگر آب لیمو برای مدت طولانی با دندان‌ها در تماس باشد میتواند مینای دندان را از بین ببرد. از جویدن قطعات یخ خودداری کنید چراکه اینکار میتواند موجب شکستن تجهیزات ارتودنسی شود.
کدام نوشیدنی‌ها سالم هستند؟
ثابت شده که آب شیر به دلیل اینکه منبع طبیعی است و سرشاز از فلوراید است سالم‌ترین گزینه برای نوشیدن است. نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب در روز شما را از نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای چرب و حاوی قند زیاد دور خواهد کرد. این روش کمک می‌کند تا رنگهای مصنوعی، موادشیمایی و قندهای جذب شده از نوشابه‌های گازدار از سطوح دندان‌ها پاک شوند. این ویژگی در آب‌های معدنی وجود ندارد. شیر به‌دلیل داشتن قند و اسید کم میتواند جایگزین مناسب دیگری باشد. از طرفی وجود کلسیم زیاد در شیر میتواند استحکام و سلامت دندان‌ها را حفظ کند. لازم به ذکر است که نوشیدنی‌هایی نظیر 7 آپ فاقد این نوع اسیدها هستند.
مراقبت از دندان‌ها
غذاها ممکن است بین دندان‌ها و اطراف براکتها گیر کنند و موجب ناراحتی شوند که بطور بالقوه سبب افزایش خطر عفونت می‌گردد. بنابراین پس از هر وعده‌ی غذایی بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید.
پس از هر وعده غذایی مسواک بزنید
مسواک زدن در صورت سیم‌کشی دندان‌ها بسیار ضروری است و میتواند بویژه در زمانی که بریس‌ها جدید هستند یا به تازگی محکم شده‌اند، موثر باشد. بقایای مواد غذایی ممکن است موجب درد شوند یا دندان‌ها و لثه‌ها را حساس کنند، بنابراین مسواک زدن پس از هر وعده غذایی و قبل از خوابیدن میتواند به از بین بردن آنها کمک کند.
بطور منظم از نخ دندان استفاده کنید
ممکن است نخ دندان کشیدن در صورت وجود سیم‌کشی دندان‌ها دشوار باشد اما در این شرایط استفاده از نخ دندان حتی از سایر مواقع نیز مهم‌تر است. برخی محصولات نخ دندان مانند Floss Threaders یا Super-floss استفاده از نخ دندان را در اطراف دندان‌ها و سیم‌کشی‌ها آسان‌تر می‌کنند.
"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است."
سلام وقتتون بخیر آقای دکتر.من مشکل تنگی فک بالا و جلو بودن فک پایین دارم میخواستم ببینم مشکلم بدون جراحی وبا ارتودنسی دستان توانمند شما برطرف میشه ؟من ساکن شهر مشهدم میشه عکسمو بفرستم واستون ببینید مشکل با ارتودنسی قابل حله یا نه؟
سلام دكتر
دختر ٣٨ ساله هستم مايلم دندان مو درست كنم مرتب هست اما يك سانت جلو هست أيا ارتودنسي جواب ميده ؟ واينكه چقدر زمان ميبره .اگر بشه عكس دندون مو بفرستم فقط نميدونم كجا بفرستم